O'zgaruvchi —kompyuter xotirasida ma'lum bir qiymatni saqlash uchun ajratilgan joy. Soddaroq qilib tushuntirsak, o'zgaruvchini quti, quti ichidagi narsani esa qiymat deb tasavvur qilish mumkin. Pythonda qiymatlar son, matn, ro'yxat va hokazo ko'rinishida bo'lishi mumkin.
O'zgaruvchilarni kerakli buyumlar (ma'lumotlat) saqlanadigan, nomlangan qutilarga o'xshatish mumkin
Quyidagi misolga e'tibor bering, biz 2 ta o'zgaruvchi yaratdik (ism va yosh) va ularga qiymatlar yukladik (Pythonda boshqa tillardagi ka'bi o'zgaruvchilarni avvaldan e'lon qilish yo'q):
ism = "Abdulloh" yosh = 25 print(ism) print(yosh)
Natija: Abdulloh 25
O'zgaruvchi (variable) bunday deyilishiga sabab, uning qiymati istalgan vaqt o'zgartirilishi mumkin:
ism = "Abdulloh" print(ism) ism="Muhammad" print(ism)
Natija: Abdulloh Muhammad
Yuqoridagi misolda ism nomli o'zgaruvchiga avval Abdulloh keyin esa Muhammad qiymatlarini berdik.
O'zgaruvchilarga nom berishda quyidagi qoidalarga amal qiling:
Qo'shimcha qoida sifatida:
Python 3 dasturlash tilida obyektlar quydagi turlarda bo’lishi mumkin:
bool – ma’lumotlar mantiqiy turi. True yoki False (1 yoki 0 ga teng kuchli) qiymatiga ega bo’lihi mumkin:
>>> type (True) , type (False)
(< class 'bool'> , )
>>> int (True), int (False)
(1, 0)
float – suzuvchi vergulli son:
>>> type( 5.1) , type (8 .5e- 3)
(< class 'float '> , )
str - Unicode-satr:
>>> tуре(“Satr”)
)
bytes – o’zgarmas baytlar ketma-ketligi:
>>> type (bytes (“Satr”, "ut f- 8") )
)
list – ro’yxat. list boshqa dasturlash tillaridagi massivlarning analogidir:
>>> type ([1 , 2, 3 ])
)
tuple - kortej:
>>> type ((1, 2, 3)
)
range -diapazon:
>>> type ( range (l , 10))
Python dasturlash tilida dinamik tiplashtirishdan foydalaniladi. Bu shuni anglatadiki, o’zgaruvchi o’zlashtirgan qiymatiga qarab interpretator avtomatik ravishda ma’lumotlar turidan biriga ajratadi. O’zgaruvchiga qiymat “=” operatori yordamida o’zlashtiriladi (beriladi). Misollar yordamida ko’ramiz:
>>> х = 7 # int tipli
>>> у= 7. 8 # float tipli
>>> sl = "Satr " # sl o’zgaruvhcisi “Satr ” qiymatini o’zlashtirdi
>>> s2 = ' Satr ' # s2 o’zgaruvhcisi ham “Satr ” qiymatini o’zlashtirdi
>>> b = True # b o’zgaruvchisi mantiqiy True qiymatini o’zlashtirdi
Bir satrda birdaniga bir nechta o’zgaruvhciga qiymat o’zlashtirish mumkin:
>>> х = у = 10
>>> х, у
(10, 10 )
Qiymat o’zlashtirilgach o’zgaruvchida obyekt emas balki, obyektga havola saqlanadi. Buni albatta gruhli o’zlashtirishda ham hisobga olinadi. Guruxli o’zlashtiurish son, satr va kortej tiplarida qo’llanilishi mumkin, biroq o’zgaruvchan obyektlarda buni amalga oshirish mumkin emas. Masalan:
>>> х = у = [ 1 , 2 ] # Go’yoki ikkita obyekt yaratildi
>>> х, у
([1, 2], [1, 2])
Bu misolda biz ikkita elementdan iborat ro’yxat yaratdik hamda x va y o’zgaruvchilarga qiymatini o’zlashtirdik. Endi y o’zgaruvchisi qiymatini o’zgartirib ko’ramiz:
>>> y[l] = 100 # Ikkinchi elementni o’zgartirdik
>>> х, у
([1, 100] , [1, 100 ]
Misoldan ko’rinib turibdiki, y o’zgaruvchisi qiymatining o’zgarishi x o’zgaruvchisi qiymatini o’zgarishiga ham olib kelmoqda. Demak, har ikki o’zgaruchida bitta obyektga havola ko’rsatilmoqda. Agar ikkita obyektni ko’rsatmoqchi bo’lsak guruxli oz’lashtirishdan emas, alohid ao’zlashtirishdan foydalanish kerak:
>>> х = [1, 2]
>>> у = [1, 2]
>>> y[ l] = 100 # Ikkinchi element o’zgarmoqda
>>> х, у
([1, 2], [1, 100 ] )